ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଦୁବାଇ ଏୟାର ଶୋ’ରେ ତେଜସ ଯୁଦ୍ଧ ବିବାନ କ୍ରାସକୁ ନେଇ ଚର୍ଚ୍ଚା ଲାଗିରହିଛି । ଭାରତୀୟ ନିଜସ୍ବ ବିମାନ ଏତେ ବଡ଼ ଏୟାର ଶୋ’ରେ ଦୁର୍ଘଟଣାଗ୍ରସ୍ତ ହେବା ଖବର ଚିନ୍ତାର ପ୍ରସଙ୍ଗ ପାଲଟିଛି । କିନ୍ତୁ ଏହା ପୂର୍ବରୁ ଆମେରିକା, ପାକିସ୍ତାନ, ଚୀନ୍ ଏବଂ ରୁଷର ବିମାନ ମଧ୍ୟ ଦୁବାଇ ଏୟାର ଶୋ’ରେ କ୍ରାସ ହୋଇଥିଲା । ଚୀନର J-10C, ସାଉଦି ଆରବର ବୋଇଂ ୭୩୭-୮୦୦, ରୁଷିଆର Su-27 ଏବଂ ଆମେରିକାର F-16 ଦୁବାଇର ମହା ଏୟାର ଶୋ’ରେ ଦୁର୍ଘଟଣାଗ୍ରସ୍ତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଏଥିପାଇଁ ସେତେବେଳେ ଖୁବ ଚର୍ଚ୍ଚା ମଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲା ।

ଚୀନରେ ନିର୍ମିତ ପାକିସ୍ତାନ ବାୟୁସେନାର ଏକ ଚେଙ୍ଗଡୁ J-10C ଲଢ଼ୁଆ ବିମାନ ଦୁବାଇ ଏୟାର ଶୋ’ରେ ଏକ ପ୍ରଦର୍ଶନୀ ସମୟରେ ଦୁର୍ଘଟଣାଗ୍ରସ୍ତ ହୋଇଥିଲା। ପ୍ରତି ଦୁଇ ବର୍ଷରେ ଥରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେଉଥିବା ଏହି ଦୁବାଇ ଏୟାର ଶୋ’ରେ ବିଶ୍ୱର ସର୍ବବୃହତ୍ତ ବିମାନ କମ୍ପାନୀଗୁଡ଼ିକ ଯୋଗ ଦିଅନ୍ତି। ଦୁବାଇର ଅଲ୍ ମକତୁମ୍ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ବିମାନବନ୍ଦରରେ ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଦର୍ଶକଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ଉନ୍ନତ ଜେଟ୍, ଡ୍ରୋନ୍ ଆଦି ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହୁଏ । ଏହି ଆକର୍ଷଣୀୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ଗୁରୁତର ଦୁର୍ଘଟଣା ମଧ୍ୟ ଘଟିଥିବା ନଜିର ରହିଛି । ୨୦୨୫ ସଂସ୍କରଣରେ ଭାରତୀୟ ବାୟୁସେନାର ସ୍ୱଦେଶୀ ତେଜସ୍ ଲଢ଼ୁଆ ବିମାନର ଦୁର୍ଘଟଣା ଆମକୁ ପୁଣି ଥରେ ମନେ ପକାଇ ଦେଇଛି ଯେ, ଏୟାର ଶୋ’ ସମୟରେ ପ୍ରାୟତଃ ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ।

ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ୩୯ ବର୍ଷର ଇତିହାସରେ ମୋଟ ଦୁର୍ଘଟଣା ସଂଖ୍ୟା ନଗଣ୍ୟ କିନ୍ତୁ ଆଲୋଚନା ଯୋଗ୍ୟ । ଦୁବାଇ ଏୟାର ଶୋ’ରେ ପ୍ରଥମେ ପାକିସ୍ତାନୀ ଲଢ଼ୁଆ ବିମାନ ଦୁର୍ଘଟଣାଗ୍ରସ୍ତ ହୋଇଥିଲା । ୨୦୧୯ର ସବୁଠାରୁ ହାଇ-ପ୍ରୋଫାଇଲ୍ ଦୁର୍ଘଟଣା ଥିଲା । ନଭେମ୍ବର ୧୮ ତାରିଖରେ, ଏକ ପ୍ରଦର୍ଶନୀ ସମୟରେ ପାକିସ୍ତାନ ବାୟୁସେନାର ଚେଙ୍ଗଡୁ J-10C ଲଢ଼ୁଆ ବିମାନ ଦୁର୍ଘଟଣାଗ୍ରସ୍ତ ହୋଇଥିଲା। ଏହି ଜେଟ୍ ଚୀନରେ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ପାକିସ୍ତାନକୁ ଯୋଗାଣ ହୋଇଥିବା ପ୍ରଥମ ବିମାନ ଥିଲା। ପାଇଲଟ୍ ବାହାରକୁ ବାହାରି ଯାଇଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ବିମାନଟି ଦୁବାଇର ଏକ ଆବାସିକ ଅଞ୍ଚଳରେ ଖସି ପଡ଼ିଥିଲା । ଯେଉଁଥିରେ ଜଣେ ଶିଶୁର ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଥିଲା । ବିମାନର ଭଗ୍ନାବଶେଷ ତଳେ ଚାପି ହୋଇ ଏକ ଘର କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ କରିଥିଲା । ଯାନ୍ତ୍ରିକ ତ୍ରୁଟି ଏବଂ ପାଇଲଟଙ୍କ ଭୁଲ ଥିଲା ବୋଲି ତଦନ୍ତରୁ ଜଣାପଡ଼ିଥିଲା ।

ପାକିସ୍ତାନୀ ବିମାନ ଦୁର୍ଘଟଣା ପୂର୍ବରୁ, ୨୦୧୭ ପ୍ରଦର୍ଶନୀରେ ଏକ ଛୋଟ ବିମାନ ଦୁର୍ଘଟଣା ମଧ୍ୟ ଘଟିଥିଲା। ସାଉଦି ଆରବର ସଲାମ ଏୟାରଲାଇନ୍ସର ଏକ ବୋଇଂ 737-800 ବିମାନ ହଠାତ୍ ଇଞ୍ଜିନ ବିଫଳତା ଯୋଗୁଁ ଖସିପଡ଼ିଥିଲା । ଯଦିଓ କେହି ମୃତାହତ ହୋଇନଥିଲେ, କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ କିଛି ଘଣ୍ଟା ପାଇଁ ବନ୍ଦ ରହିଥିଲା। ସାଉଦି ଆରବ ଏହାକୁ 'ସାମାନ୍ୟ ଯାନ୍ତ୍ରିକ ତ୍ରୁଟି' ବୋଲି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥିଲା। ଏହା ପୂର୍ବରୁ, ୨୦୦୯ ମସିହାରେ, ରୁଷିଆନ ନାଇଟ୍ସ ଏରୋବେଟିକ୍ ଟିମର ଏକ Su-27 ଫ୍ଲାଙ୍କର ଜେଟ୍ ପ୍ରଦର୍ଶନୀ ସମୟରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ହରାଇଥିଲା । କିନ୍ତୁ ପାଇଲଟ୍ ଜରୁରୀକାଳୀନ ଅବତରଣ କରିଥିଲେ। ବିମାନଟି ରନୱେରେ ଅଟକି ଯାଇଥିଲା, କୌଣସି କ୍ଷତି ହୋଇନଥିଲା।

୨୦୧୫ରେ ଏକ ଆମେରିକୀୟ ଲକହିଡ୍ ମାର୍ଟିନ୍ F-16 ଲଢ଼ୁଆ ବିମାନ ଏବଂ ୨୦୧୩ରେ UAEର ନିଜସ୍ୱ F-16 ଲଢ଼ୁଆ ବିମାନରେ ପ୍ରଦର୍ଶନୀ ସମୟରେ ଇଞ୍ଜିନରେ ତ୍ରୁଟି ଦେଖାଦେଇଥିଲା । କିନ୍ତୁ ଉଭୟ ଜେଟ୍ ସୁରକ୍ଷିତ ଭାବରେ ଅବତରଣ କରିଥିଲେ । ଏକ ବ୍ରିଟିଶ ଏରୋ ଲିନର ହକ୍ ପ୍ରଶିକ୍ଷକ (୨୦୦୭) ଏକ ନିମ୍ନ-ସ୍ତରର ଉଡ଼ାଣ ସମୟରେ ବ୍ରେକ୍ ବିଫଳତାର ଶିକାର ହୋଇଥିଲା । ଡାସଲ୍ଟ ମିରେଜ୍ (୨୦୧୧) ଏବଂ ରୁଷୀୟ MiG-29 (୧୯୯୭) ମଧ୍ୟ  ଛୋଟ ଦୁର୍ଘଟଣାର ଶିକାର ହୋଇଥିଲା । ଏହି ସବୁ ଦୁର୍ଘଟଣା ଦୁବାଇ ଏୟାର ଶୋ’ର ସୁରକ୍ଷାକୁ ନେଇ ପ୍ରଶ୍ନବାଚୀ ସୃଷ୍ଟି କରେ ।