ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ରାତି ଅଧରେ ଆକ୍ରମଣରେ ଭାରତକୁ ଚକମା ଦେବା ପ୍ଲାନରେ ଥିଲା। କିନ୍ତୁ ନିଜେ ଖାଇଲା ବଡ଼ ଝଟକା।  ଫେଲ୍ ମାରିଲା ପାକିସ୍ତାନର ପ୍ଲାନ୍। ପ୍ରତିଶୋଧ ନେବା ବଦଳରେ ନିଜେ ଭୋଗିଲା ଓଲଟା ପରିଣାମ। ସୁଦର୍ଶନ ଚକ୍ର ହେଲା ଭାରତ ର ସୁରକ୍ଷା କବଚ। ଏୟାର ଡିଫେନ୍ସ ଆଉ ରାଡାର ଫେଲ୍ ପରେ ପକିସ୍ତାନରେ କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର, ଆକ୍ରମଣ କରିବାକୁ ଆସି ହୋଇଗଲା ପାଉଁଶ। ଭାରତୀୟ ଏୟାର ଡିଫେନ୍ସ ସିଷ୍ଟମ୍ କେବଳ ତାର ଅଭେଦ୍ୟ କ୍ଷମତାର ପ୍ରମାଣ ଦେଇନି  ବିରୋଧି ଓ ଶତ୍ରୁ ରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ଲାଗି ଇର୍ଷାର ହୋଇଛି କାରଣ। S-400 ଏୟାର ଡିଫେନ୍ସ ବା ସୁଦର୍ଶନ -400 ବାୟୁ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ତା। ଆଉ ଏହାର ଲକ୍ଷଣ , ବିଶେଷତ୍ୱ ଏବେ ଚର୍ଚ୍ଚାର ବିଷୟ। କଣ, କିପରି ଓ କାହିଁକି। 

S-400 ବା ସୁଦର୍ଶନ-400 ଏୟାର ଡିଫେନ୍ସ ସିଷ୍ଟମ। ଭାରତର ସବୁଠାରୁ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଏୟାର ଡିଫେନ୍ସ ସିଷ୍ଟମ । ଏସ-୪୦୦ ମିସାଇଲ ସିଷ୍ଟମ କୌଣସି ବି ଏୟାର ଆଟାକରୁ ଦେଶକୁ କରିପାରେ ରକ୍ଷା । ଏହି ମିସାଇଲ କିଣାଯାଇଥିଲା ଋଷଠାରୁ। ଏହାକୁ ୫ ଅରବ ଡଲାରରେ କିଣାଯିବା ପାଇଁ ହୋଇଥିଲା ଡିଲ୍। ୨୦୧୮ରେ ଏହାକୁ ସେନାରେ କରାଯାଇଥିଲା ସାମିଲ। ଏହା ଏତେ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଯେ ଆଡଭାନ୍ସ ଫାଇଟର ଜେଟକୁ ବି ଧ୍ୱଂସ କରିଦେଇପାରେ । S-400 ଏୟାର ଡିଫେନ୍ସ ସିଷ୍ଟମ।  ଯାହାକୁ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅଞ୍ଚଳରେ ଆକାଶ ବିପଦର ମୁକାବିଲା କରିବା ପାଇଁ ନିୟୋଜିତ କରାଯାଏ। ଏହାକୁ ଆକାଶ ମାର୍ଗରେ ଶତ୍ରୁପକ୍ଷର ଲଢ଼ୁଆ ବିମାନ, କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର ଏବଂ ଡ୍ରୋନକୁ ଟାର୍ଗେଟ କରିବା ପାଇଁ ଡିଜାଇନ୍ କରାଯାଇଛି। S-400 କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର ପ୍ରତିରକ୍ଷା ପ୍ରଣାଳୀକୁ ଭାରତୀୟ ବାୟୁସେନାର ସବୁଠାରୁ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଅସ୍ତ୍ର ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ। ଏହା ଆକାଶ ମାର୍ଗରେ ଯେକୌଣସି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ବିପଦକୁ ନଷ୍ଟ କରିପାରେ। ଏହାର ପରିସର ୪୦ ରୁ ୪୦୦ କିଲୋମିଟର ମଧ୍ୟରେ ରହିଥାଏ। ୨୦୧୮ ମସିହାରେ ଭାରତ ଏବଂ ରୁଷ ମଧ୍ୟରେ S-400 କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର ପ୍ରତିରକ୍ଷା ପ୍ରଣାଳୀ ଚୁକ୍ତି ସ୍ୱାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା। ଏହି ଚୁକ୍ତି ଅନୁଯାୟୀ, ଭାରତ S-400 କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର ପ୍ରଣାଳୀର ତିନୋଟି ରେଜିମେଣ୍ଟ ପାଇଛି। ଭାରତକୁ ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଆଉ ଦୁଇଟି ରେଜିମେଣ୍ଟ ମିଳିନାହିଁ, ରୁଷ-ୟୁକ୍ରେନ ଯୁଦ୍ଧ ଯୋଗୁଁ ସେଗୁଡ଼ିକ ବିଳମ୍ବିତ ହୋଇଛି ଏବଂ ୨୦୨୬ରେ ଏହା ମିଳିବାର ସମ୍ଭାବନା ରହିଛି।

S400 କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର ପ୍ରତିରକ୍ଷା ପ୍ରଣାଳୀର ଏକ ରେଜିମେଣ୍ଟରେ ଆଠଟି ଲଞ୍ଚର ଥାଏ। ଏହାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ଆଠଟି ଲଞ୍ଚିଂ ଟ୍ରକ୍ ଅଛି ଏବଂ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଟ୍ରକରେ ଚାରୋଟି ଲଞ୍ଚର୍ ଅଛି। ପ୍ରତ୍ୟେକ ଲଞ୍ଚର ଚାରୋଟି କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର ନିକ୍ଷେପ କରେ। ଏହାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ଏକ ରେଜିମେଣ୍ଟ ଯେକୌଣସି ସମୟରେ ୩୨ଟି କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର ଛାଡିପାରିବ। ଏହା ଆଖି ପିଛୁଳାକେ ଆକାଶରୁ ଆସୁଥିବା ଯେକୌଣସି କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ରକୁ ଧ୍ୱଂସ କରିବାର କ୍ଷମତା ରଖେ। ଏହା ବିଶ୍ୱର ସବୁଠାରୁ ସଠିକ୍ ବାୟୁ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ପ୍ରଣାଳୀ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ। ବିଶେଷ କଥା ହେଉଛି ଏହା ଆକାଶ ମାର୍ଗରେ ଯେକୌଣସି କ୍ଷେତ୍ରରୁ ଆସୁଥିବା ଯେକୌଣସି ପରମାଣୁ କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ରକୁ ଧ୍ୱଂସ କରିବାର କ୍ଷମତା ରଖେ। ଏହା ମାଧ୍ୟମରେ ଶତ୍ରୁ ଅଞ୍ଚଳ ଭିତରେ ମଧ୍ୟ ନଜର ରଖାଯାଇପାରିବ।

ଏହି କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର ପ୍ରଣାଳୀକୁ ନାଟୋ SA-21 ଗ୍ରୋଲର ମଧ୍ୟ ବୋଲି କୁହାଯାଏ। ଏହା ମାଇନସ୍ ୫୦ ରୁ ମାଇନସ୍ ୭୦ ଡିଗ୍ରୀ ସେଲସିୟସ୍ ତାପମାତ୍ରାରେ କାମ କରିବାର କ୍ଷମତା ରଖେ। ଏହାର କୌଣସି ସ୍ଥିର ସ୍ଥାନ ନଥିବାରୁ ଏହାର କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ରକୁ ନଷ୍ଟ କରିବା ମଧ୍ୟ ବହୁତ କଷ୍ଟକର। ଏହାକୁ ସହଜରେ ଚିହ୍ନଟ ମଧ୍ୟ କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ। ଆସନ୍ତୁ ନଜର ପାକାଇବା  S-400 ଏୟାର ଡିଫେନ୍ସ ସିଷ୍ଟମର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଉପରେ

 - 1980  ଶେଷରେ ଏହାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଥିଲା

- ଏହାର ବ୍ୟବହାର ପ୍ରଥମ ଥର ଭାରତୀୟ ସେନା ପକ୍ଷରୁ କରାଯାଉଛି

-S-400ରେ ଚାରିଟି ରେଞ୍ଜର କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର ଅଛି। ଏଗୁଡ଼ିକ ୪୦, ୧୦୦, ୨୦୦ ଏବଂ ୪୦୦ କିଲୋମିଟର ଦୂରତାରେ ଯେକୌଣସି ଶତ୍ରୁ ଅସ୍ତ୍ରକୁ ଧ୍ୱଂସ କରିବାର କ୍ଷମତା ରଖେ। 

-ଏହି ସିଷ୍ଟମ କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର, ବିମାନ କିମ୍ବା ଡ୍ରୋନରୁ ଯେକୌଣସି ପ୍ରକାରର ଆକ୍ରମଣର ମୁକାବିଲା କରିବାକୁ ସକ୍ଷମ।

-୪୦୦କିଲୋମିଟର୍ ଦୂରତା ଭିତରେ ଯେକୌଣସି କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ରକୁ ଆକାଶରେହିଁ ଅକାମୀ କରିପାରିବ ଏହି ଆଂଟି ମିସାଇଲ୍ ସିଷ୍ଟମ୍

- ଶତ୍ରୁପକ୍ଷର ମିସାଇଲ, ଲଢ଼ୁଆ ବିମାନ୍ ଓ ଡ୍ରୋନକୁ ଏହା ଠାବ କରିବା ସହ ମୁହୂର୍ତ୍ତକ ମଧ୍ୟରେ ଧ୍ୱଂସ ମଧ୍ୟ କରିପାରିବ। ଏକାବେଳେ ୩୦୦ ରାଡାରକୁ ଚିହ୍ନଟ କରିବାରେ ଏହା ସକ୍ଷମ

- ଭୂପୃଷ୍ଠରୁ ଆକାଶକୁ ନିକ୍ଷେପ କରାଯାଇପାରୁଥିବା ଏସ୍-୪୦୦ ସିଷ୍ଟମ୍ ହେଉଛି ସବୁଠୁ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଓ ଆଧୁନିକ କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର ବିଧ୍ୱଂସକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଏସ୍-୪୦୦ ରେ ଦୁଇଟି ପୃଥକ ରାଡାର ସିଷ୍ଟମ ଅଛି, ଯାହା ୬୦୦ କିଲୋମିଟର ଦୂରତା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଆକାଶ ମାର୍ଗରେ ଲକ୍ଷ୍ୟଭେଦ କରିପାରିବ 

- ବର୍ତ୍ତମାନ ବିଶ୍ୱର ସବୁଠୁ ଆଧୁନିକ ହେଉଛି ଏସ୍-୪୦୦। ସୁପରସୋନିକ୍ ଓ ହାଇପରସୋନିକ୍ ବେଗରେ କାମ କରିବ ଏହି ଆଣ୍ଟି ମିସାଇଲ୍ ଡିଫେନ୍ସ ସିଷ୍ଟମ୍ ।