ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଭାରତ ଏବେ ପାକିସ୍ତାନ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଯୁଦ୍ଧର ପ୍ରସ୍ତୁତି ଚଳାଉଛି। ଏଥିପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ରାଜ୍ୟକୁ ଯୁଦ୍ଧ ପାଇଁ ମକ୍ଡ୍ରିଲର ଅଭ୍ୟାସ୍ କରିବାକୁ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଛନ୍ତି। ଆସନ୍ତାକାଲି( ୭ ମେ) ଦେଶବ୍ୟାପୀ ୨୫୯ଟି ସ୍ଥାନରେ ଏହି ମକ୍ ଡ୍ରିଲ୍ ବା ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରସ୍ତୁତି ଅଭ୍ୟାସ କରାଯିବ। ଏହି ଅଭ୍ୟାସରେ ମୁଖ୍ୟତଃ ବିମାନ ଆକ୍ରମଣ ସାଇରନ୍ ଏବଂ ବ୍ଲାକଆଉଟ୍ ଭଳି ପରିସ୍ଥିତିର ପ୍ରଥମ ସତର୍କତା କେମିତି ଅବଲମ୍ବନ କରାଯିବ ସେ ନେଇ ଅଭ୍ୟାସ ଏବଂ ତାଲିମ ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦିଆଯିବ।
ଏପ୍ରିଲ ୨୨ ତାରିଖରେ ଜାମ୍ମୁ-କାଶ୍ମୀର ପହଲଗାମରେ ହୋଇଥିବା ଆତଙ୍କବାଦୀ ଆକ୍ରମଣ ପରେ ଭାରତ ପାକିସ୍ତାନ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଏଭଳି ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାକୁ ଯାଉଛି। ୧୯୭୧ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ଦେଶରେ ଏଭଳି ଡ୍ରିଲ୍ କରାଯିବ।
ଏନେଇ ମଙ୍ଗଳବାର, ଗୃହ ସଚିବ ଗୋବିନ୍ଦ ମୋହନଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ବୈଠକ ବସିଥିଲା। ଏଥିରେ ନାଗରିକ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ପ୍ରସ୍ତୁତିର ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନ ଏବଂ ସମନ୍ୱୟ ବିଶେଷରେ ଆଲୋଚନା କରାଯାଇଥିଲା। ବୈଠକରେ ବିଭିନ୍ନ ରାଜ୍ୟର ମୁଖ୍ୟ ସଚିବ ଏବଂ ନାଗରିକ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ମୁଖ୍ୟମାନେ ସାମିଲ ହୋଇଛନ୍ତି। ବିଶେଷ କରି ୨୦୧୦ରେ ଅଧିସୂଚିତ ହୋଇଥିବା ୨୪୪ ନାଗରିକ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ଜିଲ୍ଲା(ସିଭିଲ ଡିଫେନ୍ସ ଡିଷ୍ଟ୍ରିକ୍ଟ) ଉପରେ ଏହି ବୈଠକର ଅଧିକ ଧ୍ୟାନ ଦିଆଯାଇଛି। ରାଜସ୍ଥାନ, ପଞ୍ଜାବ, ଜମ୍ମୁ ଏବଂ କାଶ୍ମୀର, ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ ଏବଂ ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବ ଭଳି ସୀମାନ୍ତ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକରେ ଅବସ୍ଥିତ ଏହି ଜିଲ୍ଲାଗୁଡ଼ିକୁ ବହୁ-ବିପଦ ପରିସ୍ଥିତିରେ ଥିବା ଆକଳନ କରି ଡ୍ରିଲ୍ କରିବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦିଆଯାଇଛି।
ଆସନ୍ତାକାଲି(ମେ ୭) ଦେଶବ୍ୟାପୀ କିଛି ପ୍ରମୁଖ ରାଜ୍ୟ ସ୍ଥାନଗୁଡ଼ିକରେ ହେବ ମକ୍ ଡ୍ରିଲ୍
ରାଜ୍ୟ/କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳ(UT): ଆଣ୍ଡାମାନ ଏବଂ ନିକୋବର ଦ୍ୱୀପପୁଞ୍ଜ
କ୍ୟାଟେଗୋରୀ ୧: ଏନ୍ଏ
କ୍ୟାଟେଗୋରୀ ୨: ପୋର୍ଟ ବ୍ଲେୟାର
କ୍ୟାଟେଗୋରୀ ୩: ଏନ୍ଏ
ରାଜ୍ୟ/ କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳ: ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶ
କ୍ୟାଟେଗୋରୀ ୧:ଏନ୍ଏ
କ୍ୟାଟେଗୋରୀ ୨: ହାଇଦ୍ରାବାଦ, ବିଶାଖାପାଟନମ୍
କ୍ୟାଟେଗୋରୀ ୩: ଏନ୍ଏ
ରାଜ୍ୟ/ କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳ: ଅରୁଣାଚଳ ପ୍ରଦେଶ
କ୍ୟାଟେଗୋରୀ ୧: ଏନ୍ଏ
କ୍ୟାଟେଗୋରୀ ୨: ସହିତ (ପଶ୍ଚିମ ସିଆଙ୍ଗ), ଇଟାନଗର, ତାୱାଙ୍ଗ, ହାୟୁଲିଆଙ୍ଗ
କ୍ୟାଟେଗୋରୀ: ବମଡିଲା
ରାଜ୍ୟ / କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳ: ଆସାମ
କ୍ୟାଟେଗୋରୀ ୧: ଏନ୍ଏ
କ୍ୟାଟେଗୋରୀ ୨: ବଙ୍ଗାଇଗାଓଁ, ଡିବ୍ରୁଗଡ, ଧୁବ୍ରି, ଗୋଲପାରା, ଜୋରହାଟ, ସିବସାଗର, ଟିନୁସୁକିଆ, ତେଜପୁର, ଦିଗବୋଇ, ଦିଲିଆଜାନ, ଗୁଆହାଟି (ଡିସପୁର), ରଙ୍ଗିଆ, ନାମ୍ରୁପ, ନାଜିରା, ଉତ୍ତର ଲସ୍କସିମପୁର, ନମାଲିଗଡ
କ୍ୟାଟେଗୋରୀ ୩: ଦାରାଙ୍ଗ, ଗୋଲାଘାଟ, କର୍ବି-ଆଙ୍ଗଲଙ୍ଗ, କୋକ୍ରାଜହର
ରାଜ୍ୟ / କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳ: ବିହାର
କ୍ୟାଟେଗୋରୀ ୧: ଏନ୍ଏ
କ୍ୟାଟେଗୋରୀ ୨: ବାରାଉନି, କଟିହାର, ପାଟନା, ପୂର୍ଣ୍ଣିଆ
କ୍ୟାଟେଗୋରୀ ୩: ବେଗୁସରାଇ
ରାଜ୍ୟ / କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳ: ଓଡିଶା
କ୍ୟାଟେଗୋରୀ ୧: ତାଳଚେର୍
କ୍ୟାଟେଗୋରୀ ୨: ବାଲେଶ୍ୱର, କୋରାପୁଟ, ଭୁବନେଶ୍ୱର, ଗୋପାଳପୁର, ହିରାକୁଦ, ପାରାଦୀପ, ରାଉରକେଲା
କ୍ୟାଟେଗୋରୀ ୩: ଭଦ୍ରକ, ଢେଙ୍କାନାଳ, ଜଗତସିଂହପୁର, କେନ୍ଦ୍ରାପଡ଼ା
ରାଜ୍ୟ/କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳ: ଚଣ୍ଡିଗଡ଼
କ୍ୟାଟେଗୋରୀ ୧:ଏନ୍ଏ
କ୍ୟାଟେଗୋରୀ ୨: ଚଣ୍ଡିଗଡ଼
କ୍ୟାଟେଗୋରୀ ୩: ଏନ୍ଏ
ରାଜ୍ୟ / UT: ଛତିଶଗଡ
କ୍ୟାଟେଗୋରୀ ୧: ଏନ୍ଏ
କ୍ୟାଟେଗୋରୀ ୨: ଦୁର୍ଗ (ଭିଲାଇ)
କ୍ୟାଟେଗୋରୀ ୩: ଏନଏ
ରାଜ୍ୟ/କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳ: ଦାଦର ନଗର ହାବେଳି
ବର୍ଗ ୧: ଏନ୍ଏ
ବର୍ଗ ୨: ଦାଦର (ସିଲଭାସା)
ବର୍ଗ ୩: ଏନ୍ଏ
ରାଜ୍ୟ/କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳ: ଡାମନ ଏବଂ ଡିଉ
ବର୍ଗ ୧: ଏନ୍ଏ
ବର୍ଗ ୨: ଡାମନ
ବର୍ଗ ୩: ଏନ୍ଏ
ରାଜ୍ୟ/କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ପ୍ରଦେଶ: ଦିଲ୍ଲୀ
ବର୍ଗ ୧: ଦିଲ୍ଲୀ (ନୂଆ ଦିଲ୍ଲୀ ଏବଂ ଦିଲ୍ଲୀ କ୍ୟାଣ୍ଟନମେଣ୍ଟ ସମେତ)
ବର୍ଗ ୨: ଏନ୍ଏ
ବର୍ଗ ୩: ଏନ୍ଏ
ରାଜ୍ୟ/କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳ: ଗୋଆ
ବର୍ଗ ୧: ଏନ୍ଏ
ବର୍ଗ ୨: ଉତ୍ତର ଗୋଆ (ପାଣାଜୀ), ଦକ୍ଷିଣ ଗୋଆ (ଭାସ୍କୋ ଡାବୋଲିମ୍ ସହିତ ମାର୍ମାଗୋଆ ଏବଂ ହାରବୋର)
ବର୍ଗ 3: ଏନ୍ଏ
ରାଜ୍ୟ/କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳ: ଗୁଜୁରାଟ
ବର୍ଗ ୧: ସୁରଟ, ଭଦୋଦରା, କାକରାପାର
ବର୍ଗ ୨: ଅହମ୍ମଦାବାଦ, ଜାମନଗର, ଗାନ୍ଧୀନଗର, ଭାବନଗର, କାଣ୍ଡଲା, ନାଲିଆ, ଆଙ୍କେଲେଶ୍ୱର, ଓଖା, ଵାଡିନାର
ବର୍ଗ ୩: ଭରୁଚ, ଡ୍ୟାଙ୍ଗସ୍, କଚ୍, ମେହସାନା, ନର୍ମଦା, ନାଭସାରି
ରାଜ୍ୟ / ୟୁଟି: ହରିୟାଣା
ବର୍ଗ ୧: ଏନ୍ଏ
ବର୍ଗ ୨: ଅମ୍ବାଲା, ଫରିଦାବାଦ, ଗୁଡ଼ଗାଓଁ, ହିସାର, ପଞ୍ଚକୁଲା, ପାନିପଥ, ରୋହତକ, ସିରସା, ସୋନିପଥ, ଯମୁନା ନାଗର
ବର୍ଗ ୩: ଝଜର
ରାଜ୍ୟ / ୟୁଟି: ହିମାଚଳ ପ୍ରଦେଶ
ବର୍ଗ ୧: ଏନଏ
ବର୍ଗ ୨: ଶିମଲା
ବର୍ଗ ୩: ଏନ୍ଏ
ରାଜ୍ୟ / ୟୁଟି: ଜାମ୍ମୁ କାଶ୍ମୀର
ବର୍ଗ ୧: ଏନଏ
ବର୍ଗ ୨:ଅନନ୍ତନାଗ, ବଡ଼ଗାମ, ବାରାମୁଲା, ଡୋଡା, ଜାମ୍ମୁ, କାର୍ଗିଲ, କାଠୁଆ, କୁପୱାଡ଼ା, ଲେହ, ପୁଞ୍ଚ, ରାଜୈରୀ, ଶ୍ରୀନଗର, ଉଦାମପୁର, ସାମ୍ବା, ଅଖନୁର, ଉରି, ନାଉଶେର,ସୁନ୍ଦରବନୀ, ଅବନ୍ତୀପୁର
ବର୍ଗ ୩: ପୁଲୱାମା
ରାଜ୍ୟ / ୟୁଟି: ଝାଡଖଣ୍ଡ
ବର୍ଗ ୧: ଏନ୍ଏ
ବର୍ଗ ୨: ବୋକାରୋ, ଗୋମିଓ, ଜାମସେଦପୁର, ରାଞ୍ଚି
ବର୍ଗ ୩: ଗୋଦଡା, ସାହେବଗଞ୍ଜଜ
ରାଜ୍ୟ / ୟୁଟି: କର୍ଣ୍ଣାଟକ
ବର୍ଗ ୧: ଏନ୍ଏ
ବର୍ଗ ୨: ବେଙ୍ଗାଲୁରୁ (ସହରୀ), ମଲେଶ୍ୱର, ରାଇଚୁର
ବର୍ଗ ୩: ଏନ୍ଏ
ରାଜ୍ୟ / ୟୁଟି: କେରଳଋ
ବର୍ଗ ୧: ଏନ୍ଏ
ବର୍ଗ ୨: କୋଚିନ୍ (କୋଚି), ତିରୁଅନନ୍ତପୁରମ୍
ବର୍ଗ ୩: ଏନ୍ଏ
ରାଜ୍ୟ / ୟୁଟି: ଲକ୍ଷାଦ୍ୱୀପ
ବର୍ଗ ୧: ଏନ୍ଏ
ବର୍ଗ ୨: ଲକ୍ଷ୍ମୀଦୀପ (କଭରତୀ)
ବର୍ଗ ୩:ଏନ୍ଏ
ରାଜ୍ୟ / ୟୁଟି: ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶ
ବର୍ଗ ୧: ଏନ୍ଏ
ବର୍ଗ ୨: ଭୋପାଳ, ଗ୍ୱାଲିଅର୍, ଇନ୍ଦୋର, ଜବଲପୁର, କାଟନି
ବର୍ଗ ୩: ଏନ୍ଏ
ରାଜ୍ୟ / ୟୁଟି: ମହାରାଷ୍ଟ୍ର
ବର୍ଗ ୧: ମୁମ୍ବାଇ, ଉରାନ୍, ତାରାପୁର
ବର୍ଗ ୨: ଥାନେ, ପୁଣେ, ନାସିକ୍, ରୋହନ-ଥାଟୋ- ନାଗୋଥାନେ, ମୋନମାଡ, ସିନର, ଥାଲ ଭାୟଶଟ, ପିମ୍ପ୍ରି ଚିଞ୍ଚୱାଡା
ବର୍ଗ ୩: ଔରଙ୍ଗାବାଦ, ଭୁସାୱାଲ, ରାୟଗଡ, ରତ୍ନଗିରି, ସିନ୍ଧୁଦୁର୍ଗ
ରାଜ୍ୟ / ୟୁଟି: ମଣିପୁରଋ
ବର୍ଗ ୧: ଏନ୍ଏ
ବର୍ଗ ୨: ଇମ୍ଫାଲ, ଚୁରାଚାନ୍ଦପୁର, ଉକ୍ରୁଲ, ମୋରେହ, ନିଙ୍ଗଥୋ-ଖୋଙ୍ଗ
ବର୍ଗ ୩: ଏନଏ
ରାଜ୍ୟ /ୟୁଟି: ମେଘାଳୟ
ବର୍ଗ ୧: ଏନ୍ଏବର୍ଗ ୨: ପୂର୍ବ ଖାସି ପାହାଡ (ଶିଲଙ୍ଗ), ଜାଇନ୍ତିଆ ପାହାଡ (ଜାୱାଇ), ପଶ୍ଚିମ ଗାରୋ ପାହାଡ (ଟୁରା)
ବର୍ଗ ୩: ଏନ୍ଏ
ରାଜ୍ୟ / ୟୁଟି: ମିଜୋରାମ
ବର୍ଗ ୧: ଏନ୍ଏ
ବର୍ଗ ୨: ଆଇଜୋଲ
ବର୍ଗ ୩: ଏନ୍ଏ
ରାଜ୍ୟ /ୟୁଟି: ନାଗାଲାଣ୍ଡ
ବର୍ଗ ୧: ଏନ୍ଏ
ବର୍ଗ ୨: ଦିମାପୁର, କୋହିମା, ମୋକୋକଙ୍ଗ, ସୋମ, ଫେକ୍, ଟୁଏନସାଙ୍ଗ, ୱୋଖା, ଜୁନହେବୋଟୋ, କେଫିର, ପେରେନ୍
ବର୍ଗ ୩: ଏନ୍ଏ
ରାଜ୍ୟ / ୟୁଟି: ପୁଡୁଚେରୀ
ବର୍ଗ ୧: ଏନ୍ଏ
ବର୍ଗ ୨: ପୁଡୁଚେରୀ
ବର୍ଗ ୩: ଏନ୍ଏ
ରାଜ୍ୟ / ୟୁଟି: ପଞ୍ଜାବ
ବର୍ଗ ୧: ଏନ୍ଏ
ବର୍ଗ ୨: ଅମୃତସର, ଭଟିଣ୍ଡା, ଫିରୋଜପୁର, ଗୁରୁଦାସପୁର, ହୋଶିଆରପୁର, ଜଳନ୍ଧର, ଲୁଧିଆନା, ପଟିଆଲା, ପଠାନକୋଟ, ଆଧମପୁର, ବର୍ଣ୍ଣଲା, ଭାକ୍ରା- ନାଙ୍ଗଲ, ହାଲୱାରା, କୋଥକାପୁର, ବଟାଲା, ମୋହାଲି (ସାସନଗର)
ବର୍ଗ ୩: ଫରିଦପୁର, ରୋପର, ସାଙ୍ଗରୁର
ରାଜ୍ୟ / ୟୁଟି: ରାଜସ୍ଥାନ
ବର୍ଗ ୧: କୋଟା, ରାୱତ-ଭଟା,
ବର୍ଗ ୨: ଅଜମେର, ଅଲୱାର,ବର୍ମର, ଭରତପୁର, ବିକାନେର, ବୁନ୍ଦି, ଗଙ୍ଗାନଗର, ହନୁମାନଗଡ, ଜୟପୁର, ଜୈସଲମେର, ଯୋଧପୁର,
ଉଦୟପୁର, ସିକର, ନାଲ, ସୁରଟଗଡ, ଆବୁ ରୋଡ, ନାସିରାବାଦ (ଅଜମେର),ଭବରୀ
ବର୍ଗ ୩: ଫୁଲେରା (ଜୟପୁର), ନାଗୌର (ମେର୍ଟା ରୋଡ୍), ଜାଲୋର, ବେୱାର (ଅଜମେର), ଲାଲଗଡ (ଗଣଗାନଗର), ସୱାଇ ମାଧୋପୁର, ଭିଲୱାରା, ପାଲି
ରାଜ୍ୟ / ୟୁଟି: ସିକ୍କିମ୍
ବର୍ଗ ୧: ଏନ୍ଏ
ବର୍ଗ ୨: ଗ୍ୟାଙ୍ଗଟୋକ
ବର୍ଗ ୩: ଏନ୍ଏ
ରାଜ୍ୟ /ୟୁଟି: ତାମିଲନାଡୁ
ବର୍ଗ ୧: ଚେନ୍ନାଇ, କାଲପକ୍କମ୍
ବର୍ଗ ୨: ଏନ୍ଏ
ବର୍ଗ ୩: ଏନ୍ଏ
ରାଜ୍ୟ /ୟୁଟି: ତ୍ରିପୁରା
ବର୍ଗ ୧: ଏନ୍ଏ
ବର୍ଗ ୨: ଅଗରତାଲା
ବର୍ଗ ୩: ଏନ୍ଏ
ରାଜ୍ୟ / ୟୁଟି: ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶ
ବର୍ଗ ୧: ବୁଲନ୍ଦେଶହର (ନାରୋରା)
ବର୍ଗ ୨: ଆଗ୍ରା, ଆହ୍ଲାବାଦ, ବରେଲି, ଗାଜିଆବାଦ, ଗୋରଖପୁର,ଝାନ୍ସି, କାନପୁର, ଲକ୍ଷ୍ନୌ, ମଥୁରା, ମେରଟ, ମୁରାଦାବାଦ, ଶରଣପୁର, ବାରାଣାସୀ, ବକ୍ସି-କା-ତାଲାବ ମୁଗଲସରାଇ, ସରସୱା,
ବର୍ଗ ୩: ବାଗପତ, ମୁଜାଫର ନଗର
ରାଜ୍ୟ /ୟୁଟି: ଉତ୍ତରାଖଣ୍ଡ
ବର୍ଗ ୧: ଏନ୍ଏ
ବର୍ଗ ୨: ଡେରାଡୁନ୍
ବର୍ଗ ୩: ଏନ୍ଏ
ରାଜ୍ୟ / ୟୁଟି: ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ
ବର୍ଗ ୧: ଏନ୍ଏ
ବର୍ଗ ୨: କୋଚବେହାର, ଦାର୍ଜେଲିଂ, ଜଲପାଇଗୁଡ଼ି, ମାଲା, ସିଲିଗୁଡ଼ି, ଗ୍ରେଟର କୋଲକାତା, ଦୁର୍ଗାପୁର, ହାଲଦିଆ, ହାସିମାରା, ଖଡ଼ଗପୁର, ବର୍ନପୁର- ଆସାନସୋଲ, ଫରାକା-ଖେଜୁରିଆଘଟ, ଚିତ୍ତରଂଜନ, ବଲୁରଘାଟ, ଅଲି ପୁରୱାର, ରାଇଗଞ୍ଜ, ଇସଲାମପୁର, ଦିନହାଟ, ମାଖିଲି ଗଞ୍ଜ, ମଥାଭଙ୍ଗା, କାଲିମପଙ୍ଗ, ଜଲଡାକା, କୁର୍ସେଙ୍ଗ, କୋଲାଘାଟ,
ବର୍ଗ ୩: ବର୍ଦ୍ଧମାନ, ବିରଭୂମ୍, ପୂର୍ବ ମିଦନାପୁର, ପଶ୍ଚିମ ମିଦନାପୁର, ହୱଡ଼ା, ହୁଗଳି, ମୁର୍ଶିଦାବାଦ
ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଯେ, ଦିଲ୍ଲୀ, ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ ଏବଂ ପଞ୍ଜାବ ଭଳି ରାଜ୍ୟରେ ଟ୍ରାଫିକ୍ ଏବଂ ଭିଡ଼ ପରିଚାଳନା ସମେତ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଲୋକ କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ନିୟମିତ ଭାବରେ ନିୟୋଜିତ ସକ୍ରିୟ ନାଗରିକ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ସ୍ୱେଚ୍ଛାସେବକମାନଙ୍କର ଅଧିକ ଉପସ୍ଥିତି ରହିବ। ସୂଚନା ଥାଉକି, ଭାରତର ନାଗରିକ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ମୁଖ୍ୟତଃ ସ୍ୱେଚ୍ଛାସେବୀ ଭିତ୍ତିରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ, ଯାହା ଏକ ଛୋଟ ବେତନପ୍ରାପ୍ତ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ସମର୍ଥିତ, ଏବଂ ଜରୁରୀକାଳୀନ ପରିସ୍ଥିତି ସମୟରେ ଏହାକୁ ବୃଦ୍ଧି କରାଯାଏ।
