Aravalli Controversy: ଆରାବଳୀ, ନିୟମଗିରି, ପଶ୍ଚିମଘାଟ...ପାହାଡ଼ଗୁଡ଼ିକୁ ବିପଦରେ ପକାଉଛି ଅବୈଧ ମାଇନିଂ

ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଦେଶରେ ଆରାବଳୀ ପର୍ବତ ଶୃଙ୍ଖଳାର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଦେଶରେ ଏକ ବିତର୍କ ଓ ଅଭିଯାନ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି । ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ନିକଟ ଅତୀତରେ ଦେଇଥିବା ରାୟ ପରେ ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗ ପୁଣି ଥରେ ଚର୍ଚ୍ଚାକୁ ଆସିଛି । କୋର୍ଟ କହିଥିଲେ ଯେ ଆରାବଳୀ କ୍ଷେତ୍ରରେ ୧୦୦ ମିଟରରୁ କମ ଉଚ୍ଚ ପାହାଡକୁ ଜଙ୍ଗଲ ରୂପେ ବର୍ଗୀକୃତ (କ୍ଲାସିଫାଏ) କରାଯିବ ନାହିଁ । ଏହି ଆଦେଶ ଆସିବା ପରେ ପରିବେଶବିତ୍ ଓ କାର୍ଯ୍ୟକର୍ତ୍ତା ଏହାକୁ ବିରୋଧ କରିବା ଆରମ୍ଭ କରିଛନ୍ତି । ସୋସିଆଲ୍ ମିଡିଆରେ ବହୁ ସଂଖ୍ୟାରେ ‘SAVE ARAVALLI’ ଅଭିଯାନ ଚଲାଇଛନ୍ତି ।

ଫରେଷ୍ଟ ସର୍ଭେ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ (ଏଫଏସଆଇ) ନିଜର ଏକ ରିପୋର୍ଟରେ ଆରାବଳୀ କ୍ଷେତ୍ରର ପ୍ରାୟ ୧୦ ହଜାର ପାହାଡ଼କୁ ଆରାବଳୀ ପର୍ବତମାଳାର ଅଂଶ ଦର୍ଶାଇଥିଲା । ଏହାସହ ସୁପାରିଶ କରାଯାଇଥିଲା ଯେ ଏହି ଅଞ୍ଚଳରେ ଖନନ ଗତିବିଧି ଉପରେ ରୋକ୍ ଲଗାଯିବା ଦରକାର । ଏହି ରିପୋର୍ଟ ପରେ ରାଜସ୍ଥାନର ଭଜନଲାଲ୍ ସରକାର ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟଙ୍କ ଦ୍ୱାରସ୍ଥ ହୋଇଥିଲା । ରାଜ୍ୟ ସରକାର ଯୁକ୍ତି ଦେଇଥିଲେ ଯେ ଯଦି ରିପୋର୍ଟ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୁଏ, ତେବେ ରାଜ୍ୟରେ ଅଧିକାଂଶ ଖଣି କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ବନ୍ଦ ହୋଇଯିବ । ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ଯୁକ୍ତି ଶୁଣିବା ପରେ, ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ କହିଥିଲେ ଯେ ଏହି ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ପାଇଁ ଏକ ନୂତନ ଆଇନ ଆବଶ୍ୟକ ରହିଛି ଏବଂ ପୁରୁଣା ବ୍ୟବସ୍ଥା ସେ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବଜାୟ ରହିପାରିବ ।

ଆରାବଳୀକୁ ନେଇ ୧୦୦ ମିଟର ବିବାଦ କ’ଣ?

ଆରାବଳୀକୁ ପରିଭାଷିତ କରିବା ପାଇଁ ଏକ ନୂତନ ସୀମା ସ୍ଥିର କରାଯାଇଛି । ସରଳ ଭାଷାରେ କହିବାକୁ ଗଲେ, କେବଳ ୧୦୦ ମିଟର କିମ୍ବା ତା'ଠାରୁ ଅଧିକ ଉଚ୍ଚତା ଥିବା ପାହାଡ଼ଗୁଡ଼ିକୁ ଏବେ ଆରାବଳୀ ଭାବରେ ବିବେଚନା କରାଯିବ । ୧୦୦ ମିଟରରୁ କମ୍ ଉଚ୍ଚତା ଥିବା ପାହାଡ଼ଗୁଡ଼ିକୁ ଜଙ୍ଗଲ ଭାବରେ ବର୍ଗୀକୃତ କରାଯିବ ନାହିଁ ।

ପରିବେଶବିତଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଏଭଳି ପରିଭାଷାକୁ ବିରୋଧ କରାଯାଉଛି । ଅଭିଯୋଗ ହେଉଛି ଯେ ଅନେକ କମ୍ପାନି ରେକର୍ଡରେ ୧୦୦ ମିଟର କିମ୍ବା ତା'ଠାରୁ ଅଧିକ ଉଚ୍ଚ ପାହାଡ଼କୁ ୬୦ କିମ୍ବା ୮୦ ମିଟର ଉଚ୍ଚ ଭାବରେ ରେକର୍ଡ କରୁଛନ୍ତି, ଯାହା ଦ୍ଵାରା ସେମାନେ ସେଠାରେ ଖଣି ଖନନ ପାଇଁ ଅନୁମତି ପାଇପାରିବେ ।

ଆରାବଳୀ ପର୍ବତମାଳାକୁ ପୂରା ଉତ୍ତର ଭାରତ ପାଇଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ । ଆରାବଳୀ ପର୍ବତମାଳାର ଦକ୍ଷିଣ-ପଶ୍ଚିମ ପ୍ରାନ୍ତ ଗୁଜରାଟର ପାଲନପୁର ନିକଟରେ ଅବସ୍ଥିତ, ଯେଉଁଠାରେ ମାଉଣ୍ଟ ଆବୁ ରହିଛି । ଆରାବଳୀ ପର୍ବତମାଳାର ସବୁଠୁ ବଡ଼ ଅଂଶ ରାଜସ୍ଥାନରେ ବିସ୍ତୃତ । ଏହା ଉଦୟପୁର, ରାଜସମନ୍ଦ, ଆଜମେର ଏବଂ ଜୟପୁର ଭଳି ପ୍ରାୟ ୧୩ରୁ ୧୫ ଜିଲ୍ଲାକୁ ପରିବ୍ୟାପ୍ତ । ରାଜସ୍ଥାନର ଆରାବଳୀ ପର୍ବତମାଳାର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଶିଖର ହେଉଛି ଗୁରୁ ଶିଖର, ଯାହାର ଉଚ୍ଚତା ୧,୭୨୨ ମିଟର । ହରିୟାଣାରେ, ଆରାବଳୀ ପର୍ବତମାଳା ଗୁରୁଗାଁଓ, ଫରିଦାବାଦ, ନୁହ, ରେୱାରି ଏବଂ ମହେନ୍ଦ୍ରଗଡ଼ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିସ୍ତୃତ । ସରଳ ଭାବରେ କହିବାକୁ ଗଲେ, ଆରାବଳୀ ପର୍ବତମାଳା ଚାରୋଟି ରାଜ୍ୟରେ ବ୍ୟାପିଛି ଏବଂ ଏହାର ସଂରକ୍ଷଣ ପାଇଁ ଅନେକ ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଯାଇଛି ।

ବିଶେଷଜ୍ଞଙ୍କ ମତରେ, ଯଦି ଆରାବଳୀ ଅଞ୍ଚଳକୁ ସୁରକ୍ଷିତ ରଖା ନଯାଏ, ତେବେ ଏହାର ପ୍ରଭାବ କେବଳ ପାହାଡ଼ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସୀମିତ ରହିବ ନାହିଁ । ସମଗ୍ର ଇକୋସିଷ୍ଟମ ବିପଦରେ ପଡ଼ିପାରେ । ତାପମାତ୍ରା ବୃଦ୍ଧି ପାଇପାରେ, ଜଳ ଅଭାବ ଆହୁରି ଉତ୍କଟ ହୋଇପାରେ, ଶ୍ୱାସକ୍ରିୟା ସହ ଜଡ଼ିତ ରୋଗ ବୃଦ୍ଧି ପାଇପାରେ । ଲୋକମାନେ ଅନ୍ୟ ସ୍ଥାନକୁ ଯିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇପାରନ୍ତି । ଏହା ବ୍ୟତୀତ, ଦିଲ୍ଲୀ-ଏନସିଆରରେ ପ୍ରଦୂଷଣ ଏବଂ ଜଳ ସମସ୍ୟା ଆହୁରି ଖରାପ ହୋଇପାରେ ।

ଆରାବଳୀ ବିବାଦକୁ ବୁଝିବା ପରେ ଆଉ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ସମସ୍ୟା ସାମନାକୁ ଆସିଛି । ଏହି ସମସ୍ୟା କେବଳ ଗୋଟିଏ କିମ୍ବା ଦୁଇଟି ରାଜ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ସୀମିତ ନୁହେଁ, ବରଂ ସାରା ଦେଶରେ ବ୍ୟାପି ରହିଛି । ବିକାଶ ନାମରେ, ବଡ଼ ଧରଣର ଅବୈଧ ଖଣି ଖନନ ଚାଲିଛି । ଏହା ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକର ରାଜସ୍ୱ କ୍ଷତି କରେ, ପରିବେଶ ଶୋଷଣ କରେ । କିନ୍ତୁ ଏହାର ଲାଭ କିଛି କମ୍ପାନି ଏବଂ ଶିଳ୍ପପତିଙ୍କ ପାଇଁ ସୀମିତ । ଅବୈଧ ଖଣି ଉପରେ ଯେଉଁ ତଥ୍ୟ ରହିଛି, ଯାହା ସ୍ପଷ୍ଟ ଭାବରେ ପରିସ୍ଥିତିର ଗମ୍ଭୀରତାକୁ ଦର୍ଶାଉଛି ।

କେବଳ ଆରାବଳୀ ପର୍ବତମାଳା ଗମ୍ଭୀର ସମସ୍ୟାରେ ନାହିଁ; ଦେଶରେ ଅନେକ ପ୍ରମୁଖ ପର୍ବତମାଳା ଅଛି ଯେଉଁଠାରେ ଅବୈଧ ଖଣି ଖନନ ଚାଲିଛି । ପଶ୍ଚିମଘାଟ ଏହାର ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଉଦାହରଣ, ଯାହା ମହାରାଷ୍ଟ୍ରରୁ କର୍ଣ୍ଣାଟକ, ଗୋଆ, ତାମିଲନାଡୁ ଏବଂ କେରଳ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ୟାପିଛି । ଏହି ପଶ୍ଚିମଘାଟରେ ଲୁହା, ମାଙ୍ଗାନିଜ୍, ଚୂନାପଥର ଏବଂ ବାଲି ସର୍ବାଧିକ ଖନନ କରାଯାଏ । ଦକ୍ଷିଣ-ପଶ୍ଚିମ ଓଡ଼ିଶାରେ ଅବସ୍ଥିତ ନିୟମଗିରି ପାହାଡ଼ଗୁଡ଼ିକ ବକ୍ସାଇଟ୍‌ର ପ୍ରମୁଖ ଉତ୍ସ । ଓଡ଼ିଶାରେ ଅବସ୍ଥିତ ନିୟମଗିରି ପାହାଡ଼ଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟ ବହୁ ବର୍ଷ ଧରି ଅବୈଧ ଖଣିର ଶିକାର ହୋଇଆସୁଛନ୍ତି ।