ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ ୧୬/୦୯: ଭାରତ ମହାସାଗରର ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବରେ ରହିଛି ଆଣ୍ଡାମାନ-ନିକୋବର ଦ୍ୱୀପପୁଞ୍ଜ । ଯାହା ବିଷୟରେ ପୁସ୍ତକରେ ପଢିଛେ ।ଏହି ଦ୍ୱୀପ ଗୋଷ୍ଠୀର ରାଜଧାନୀ ହେଉଛି ପୋର୍ଟ ବ୍ଲେୟାର । ଯାହାର ଏବେ ହୋଇଛି ନାମ ବର୍ତ୍ତମାନ ପରିବର୍ତ୍ତନ । ଗୃହ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ବର୍ତ୍ତମାନ ପୋର୍ଟ ବ୍ଲେୟାରର ନାମକୁ 'ଶ୍ରୀ ବିଜୟପୁରମ୍' ରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିଛି ।ପୋର୍ଟ ବ୍ଲେୟାର ସ୍ୱାଧୀନତାର ବହୁ ପୂର୍ବରୁ ପ୍ରସିଦ୍ଧ । ହେଲେ କାହିଁକି ପୋର୍ଟ ବ୍ଲେୟାର ଭାବେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ? କଣ ଏହା ପଛର ରହସ୍ୟ?
ସେଲୁଲାର୍ ଜେଲ୍ ବିଷୟରେ ନିଶ୍ଚୟ ଶୁଣିଥିବେ । ଯାହା ଭାରତୀୟ ଇତିହାସର ସବୁଠାରୁ କୁଖ୍ୟାତ ଜେଲ୍ । ଏହି ଜେଲ୍ ପୂର୍ବରୁ କଳା ପାଣି ଦଣ୍ଡ ନାମରେ ଥିଲା ଜଣାଶୁଣା । ଏହି ଜେଲ୍ ପୋର୍ଟ ବ୍ଲେୟାର ସହରର ଆଟଲାଣ୍ଟା ପଏଣ୍ଟରେ ଅବସ୍ଥିତ । ତିନି ମହଲା ଜେଲ, ଯାହା ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ୧୯୦୬ ମସିହାରେ ହୋଇଥିଲା ନିର୍ମିତ । ଭାରତର ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀମାନଙ୍କୁ ରଖାଯାଇଥିଲା ଏଠାରେ । ତେବେ 'ଲେଫ୍ଟନାଣ୍ଟ ରେଜିନାଲା ବ୍ଲେୟାର'ଙ୍କ ନାମରେ ନାମିତ ହୋଇଥିଲା ପୋର୍ଟ ବ୍ଲେୟାର ସହର । ଯିଏ ୧୭୮୯ରେ ଏହି ସହର ଉପରେ କରିଥିଲେ ସର୍ଭେ ।
ପୋର୍ଟ ବ୍ଲେୟାରରେ ଆରା ମିଲ ବି ଅଛି, ଯାହା ଏସିଆର ସର୍ବ ପୁରାତନ ଏବଂ ବୃହତ୍ତମ ସ-ମିଲ ଭାବେ ପରିଚିତ । ଖାସ୍ କରି ଚାଥମ୍ ସ-ମିଲ୍ ଭାବରେ ଥିଲେ ବେଶ୍ ଜଣାଶୁଣା । ୧୮୮୩ ମସିହାରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇଥିଲା ଏହି ସ-ମିଲ୍ । ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ବେଳେ ଜାପାନ ସୈନ୍ୟ ୧୯୪୨ ମସିହାରେ ପୋର୍ଟ ବ୍ଲେୟାରକୁ କାବୁ କରିଥିଲେ । ସେ ସେଲୁଲାର ଜେଲରେ ଥିବା ଅନେକ କଏଦୀଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ମୁକ୍ତ କରିଥିଲେ । ତେବେ ପରେ ସେମାନେ ଜେଲରେ ରହୁଥିବା କଏଦୀଙ୍କ ପରିବାରକୁ ଉଠାଇ ନେଇ ନିର୍ଯାତନା ଦେଇ ଜେଲରେ ରଖିଥିଲେ । ବ୍ରିଟିଶ ସୈନିକଙ୍କ ଅପେକ୍ଷା ଜାପାନୀ ସୈନିକଙ୍କୁ ଅଧିକ ନିର୍ଦ୍ଦୟ ବୋଲି କରାଯାଉଥିଲା ବିବେଚନା ।
୨୯ ଡିସେମ୍ବର ୧୯୪୩, ନେତାଜୀ ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ ଯାଇଥିଲେ ଆଣ୍ଡାମାନ । ଯେଉଁଠାରେ ତାଙ୍କୁ ଜାପାନ ନୌସେନାର ଆଡମିରାଲ ଇଶିକାୱା ସ୍ୱାଗତ କରିଥିଲେ । ପରଦିନ ସେ ପୋର୍ଟ ବ୍ଲେୟାରରେ ପହଞ୍ଚି ସେଠାରେ ପ୍ରଥମ ଭାରତୀୟ ଭାବେ ଜାତୀୟ ପତାକା ଉତ୍ତୋଳନ କରିଥିଲେ । ବୁଲି ଦେଖିଥିଲେ ସେଲୁଲାର ଜେଲ । ଜାପାନ ଅଧିକାରୀମାନେ ଜାଣିଶୁଣି ସେହି ସ୍ଥାନକୁ ନେଇନଥିଲେ ଯେଉଁଠାରେ ଭାରତୀୟମାନେ କାରାଗାରରେ ଥିଲେ ଓ ଦିଆଯାଉଥିଲା ନିର୍ଯାତନା । ଏବେ ସେହି ସ୍ୱାଧିନତା ସଂଗ୍ରାମୀଙ୍କ ପାଇଁ ଶ୍ରୀ ବିଜୟପୁରମ୍ ନାମରେ ହୋଇଛି ନାମିତ ।
