ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ପ୍ରାଚୀନ ସମୟରେ ଲୋକଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରର ଅନ୍ତିମ ସଂସ୍କାରକୁ ନେଇ ଏପରି ଅନେକ ରହସ୍ୟ ରହିଛି ଯାହା ଉପରୁ ଆଜି ବି ପରଦା ଉଠି ପାରି ନାହିଁ । ତେବେ ଗୁଜରାଟର କଚ୍ଛ ଜିଲ୍ଲାରେ ଚାଲିଥିବା ଖନନରୁ ମିଳିଥିବା କବ୍ରିସ୍ତାନ ସଂସ୍କୃତି ଏବଂ ନୀତି-ନିୟମର ଅନେକ କାହାଣୀ ବର୍ଣ୍ଣନା କରୁଛି । ଏହି କବର ଗୁଡିକରୁ ଜଣାପଡୁଛି ଯେ ମୃତ ଶରୀର ସହ ଲୋକମାନେ କାଳକୃତି, ଖାଇବା-ପିଇବା ପାତ୍ର ଏବଂ ଅନ୍ୟ ଜରୁରୀ ସାମଗ୍ରୀ ମଧ୍ୟ ପୋତି ଦେଉଥିଲେ । ସେମାନଙ୍କ ବିଶ୍ୱାସ ଥିଲା ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ମଧ୍ୟ ଅନେକ ଜୀବନ ରହିଛି, ସେଠାରେ ଏହି ସାମଗ୍ରୀର ଆବଶ୍ୟକତା ପଡିବ ।
ଗୁଜରାଟର କଚ୍ଛ ଜିଲ୍ଲାର ଲଖପତଠାରୁ ପ୍ରାୟ ୩୦ କିଲୋମିଟର ଦୂରରେ ଜୁନା ଖଟିଆ ନାଁକ ଏକ ଗାଁରେ ୨୦୧୯ ମସିହାରୁ ଖନନ ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଥିଲା । ଏଠାରେ ପତ୍ନତତ୍ତ୍ୱ ବିଭାଗର ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ ଅନେକ କବର ମିଳିଥିଲା । ଟାଇମ୍ସ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆର ରିପୋର୍ଟ ଅନୁସାରେ ଏହି କବର ଗୁଡିକରୁ ମଣିଷର ଅବଶିଷ୍ଟାଂଶ ମିଳିଥିଲା । ଏହାସହ ପଶୁଙ୍କ ହାଡ, ସେ ସମୟର ଅଳଙ୍କାର, ଚାଇନା ମାଟିର ପାତ୍ର ଆଦି ମିଳିଛି । ହରପ୍ପା ସଭ୍ୟତାର ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ କବ୍ରିସ୍ତାନ ମଧ୍ୟରୁ ଏହା ଗୋଟିଏ ହୋଇପାରେ ବୋଲି ଦାବି କରାଯାଉଛି । ବର୍ତ୍ତମାନ ସୁଦ୍ଧା ଏଠାରୁ ୧୨୫ କବର ମିଳିସାରିଛି, ତେବେ ଆହୁରି ୫୦୦ କବର ଥିବା ନେଇ ଅନୁମାନ କରାଯାଉଛି ।
ବୈଜ୍ଞାନିକଙ୍କ ଅନୁସାରେ ଏହି କବର ଗୁଡିକ ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ବ ୩୨୦୦ରୁ ୨୬୦୦ ମଧ୍ୟରେ ହୋଇଥାଇପାରେ । ଏହି ସ୍ଥାନ ଏଥିପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଗୁରୁତ୍ୱ କାରଣ ଧୋଲାବୀରା ଏବଂ ଅନ୍ୟ ସ୍ଥାନ କୌଣସି ନା କୌଣସି ଜନବସତି କିମ୍ୱା ସହର ନିକଟରେ ରହିଥିବା ବେଳେ ଖଟିଆର ଏହି ସ୍ଥାନ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଖାଲି ରହିଛି । କେରଳ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟର ଆସିଷ୍ଟାଣ୍ଟ ପ୍ରଫେସର ଏବଂ ଏଠାର ଖନନ ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ ରାଜେଶ ଏସଭି କହିଛନ୍ତି ଯେ ଗେବଷଣା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏହି ସ୍ଥାନ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ । ସେ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଅଧିକାଂଶ କବରରୁ ୫ରୁ ୬ ମାଟି ପାତ୍ର ମିଳିଛି । କେବଳ ଗୋଟିଏ କବରେ ୬୨ ମାଟି ପାତ୍ର ଥିଲା । ତେବେ କବର ଗୁଡିକ ଭିତରୁ କୌଣସି ଧାତୁ ସାମଗ୍ରୀ ମିଳି ନାହିଁ । ଅଧିକାଂଶ କବର ଗୁଡିକୁ ପଥରରେ ଢଙ୍କା ଯାଇଥିଲା । ପଥର ଗୁଡିକୁ ଯୋଡିବା ପାଇଁ ଚାଇନା ମାଟିର ବ୍ୟବହାର କରୁଥିଲେ । ତେବେ ଏହି ଖନନରେ କେବଳ ଗୋଟିଏ ହିଁ ପୂର୍ଣ୍ଣ କଙ୍କଳା ମିଳିଥିବା ରାଜେଶ କହିଛନ୍ତି ।
