ବ୍ରିଟେନ ୦୮।୦୨: ବ୍ରିଟେନର ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ୱବିତମାନେ ଏକ ପ୍ରାଚୀନ ଗୁମ୍ପା ଖନନ କରିଛନ୍ତି । ଖନନରୁ ଯାହା ମିଳିଛି ତାହା ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ କରିଦେଇଛି । ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ୱବିତମାନେ ଏହି ଗୁମ୍ପାରୁ ୧୧ ହଜାର ବର୍ଷ ପୁରୁଣା ମଣିଷ ମୃତଦେହ ପାଇଛନ୍ତି । ଏହି ଗୁମ୍ପାଟି ବ୍ରିଟେନର କାମ୍ବ୍ରିଆରେ ରହିଛି । 

ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ୱବିତମାନେ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଏହି ଆବିଷ୍କାର ପ୍ରାଚୀନ ଇତିହାସ ଜାଣିବାରେ ବେଶ୍ ସହାୟକ ହେବ । ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ୧୯୫୮ ମସିହାରେ ଏହି ଗୁମ୍ଫାରେ ସନ୍ଧାନ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ତା’ପରେ ୨୦୧୬ରେ, ପୁଣି ଥରେ ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ୱବିତମାନ ଏହି ଗୁମ୍ଫାରେ ଖନନ ପାଇଁ ବାହାରିଲେ । ଏହି ଖନନ ବେଳେ ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ୱବିତମାନେ କିଛି ପଥର ଅସ୍ତ୍ର, ପଶୁମାନଙ୍କର ଅବଶିଷ୍ଟାଂଶ ଏବଂ ମାଟିର କିଛି ପାତ୍ର ପାଇଥିଲେ । ୨୦୨୨-୨୩ ମସିହାରେ, ପୁନର୍ବାର ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ୱବିତମାନେ ଏହି ପ୍ରାଚୀନ ଗୁମ୍ଫାରେ ସନ୍ଧାନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ଏହି ସନ୍ଧାନର ନେତୃତ୍ବ ନେଇଥିଲେ ମାର୍ଟିନ ଷ୍ଟେବଲ୍ସ । ସନ୍ଧାନ ଚାଲିଥିବା ବେଳେ ସେମାନଙ୍କୁ ମିଳିଥିଲା ୧୧ ହଜାର ବର୍ଷର ମାନବ ମୃତଦେହ । ଏହି ଅବଶିଷ୍ଟାଂଶଗୁଡିକ ମେସୋଲିଥିକ୍ ଯୁଗର ଅଟେ ବୋଲି ଆକଳନ କରାଯାଉଛି ।

 ଅନୁସନ୍ଧାନରୁ ଏହା ଜଣାପଡିଛି ଯେ, ଏହି ଗୁମ୍ଫା ତିନୋଟି ଯୁଗ ସହିତ ଜଡିତ । ପ୍ରାଚୀନ କାଳରେ ଏହି ଗୁମ୍ପାରେ ଶବକୁ କବର ଦେବା ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ କରାଯାଉଥିଲା । ଏଥିରେ ୧୧ ହଜାର ବର୍ଷ ପୁରୁଣା ମେସୋଲିଥିକ୍ ଯୁଗ, ୫୫୦୦ ବର୍ଷ ପୁରୁଣା ନିଓଲିଥିକ୍ ଅବଧି ଏବଂ ୪ ହଜାର ବର୍ଷ ପୁରୁଣା ବ୍ରୋଞ୍ଜ ଯୁଗରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ରହିଛି । ଲାନକାଶିର୍ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟର ଡାକ୍ତର ପିଟରସନ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଏହା ଏକ ଚମତ୍କାର ଆବିଷ୍କାର ।